Czy można zreformować Politechnikę Pcimską?

W czasie dyskusji nad reformą szkolnictwa wyższego dość często przytaczany jest przykład Politechniki w Lozannie (EFPL) i jej rektora – prof. Patricka Aebischera. Słuchamy opowieści o tym, jak dzielnie walczył z oporem materii  by przekształcić prowincjonalną szkółkę w dużą uczelnię. Doceniając  wysiłek szwajcarskiego uczonego w przerabianiu kopii francuskiej Ecole Centrale w politechnikę na wzór niemiecki chciałbym przeprowadzić mały eksperyment i sprawdzić, jak reforma Aebischera sprawdziłaby się pod rządami obecnych przepisów oraz  ustawy 2.0.  Popatrzmy, zatem, co zrobiono w EFPL, jak jest dziś u nas i co myślą o tym nasi reformatorzy:

1. Połączenie nauk ścisłych w jeden zespół. Obecnie w zasadzie norma. W ustawie 2.0 bez zmian.
2. Utworzenie na uczelni pięciu wydziałów gospodarujących własnym budżetem. Obecnie standardowe rozwiązanie stosowane na polskich uczelniach. W ustawie 2.0 wydziały znikają, a przyznanie ich następcom autonomii finansowej będzie zależało od statutu. Summa: likwidujemy coś, co w Lozannie się sprawdziło.
3. Stworzenie Szkoły Doktorskiej. Obecnie możliwe w ramach tzw. środowiskowych studiów doktoranckich. Ma sens, jeśli w ramach szkoły uprawiane są pokrewne dyscypliny. W nowej ustawie będą obowiązkowe szkoły doktorskie, na przykład teologiczno-chemiczne.
4. Stworzenie wydziału humanistycznego i włączenie przedmiotów humanistycznych do programu studiów. Obecnie norma. Ba, ten model istniał na polskich politechnikach już przed wojną, przy czym skupiano się na kształceniu w zakresie prawa, polityki i biznesu. W ustawie 2.0 mamy widoczną niechęć do humanistyki na uczelniach technicznych. Słyszeliśmy już o pomysłach zakazu prowadzenia studiów humanistyczno – społecznych przez politechniki, tudzież wyrazy oburzenia, że na tej czy innej uczelni technicznej jest więcej studentów na administracji, niż na metalurgii.
5. Stworzenie wydziału zarządzania technologiami i finansów. Norma na politechnikach. Prekursorem była Politechnika Śląska, na której już w latach 70-tych powstała taka jednostka. Ustawa 2.0 nie zakazuje, ale też nie zachęca
6. Stworzenie inkubatora przedsiębiorczośći i centrum transferu technologii. Obecnie istnieją na wszystkich uczelniach. Ustawa 2.0 utrzymuje ten stan.
7. Stworzenie wspólnego centrum badawczego. Obecnie mogą być i są tworzone. Ustawa 2.0 utrzymuje ten stan.
8. Utworzenie akademików, hotelu asystenckiego i centrum kongresowego. Nowości? Naprawdę?

Tyle konfrontacja osiągnięć Aebischera wg. Wikipedii (tak, wiem, jakie to źródło) z naszym prawem i praktyką. Wygląda na to, że gdyby chciał zreformować taką np. Politechnikę Pcimską nie miałby wiele do roboty i to pod rządami tak obecnych, jak i przyszłych przepisów. To wszystko u nas jest i działa.

Dlaczego zatem Politechnika Pcimska nie jest równie konkurencyjna, jak EFPL? Być może dlatego, że to nie o formę, a o treść chodzi? Że reforma uczelni to reforma kultury organizacyjnej, a nie jej struktury organizacyjnej. Że zamiast zmieniać statuty i zaostrzać formalne kryteria nadawania stopni i tytułu należałoby zadbać o rzeczywiste zarządzanie jakością, ułatwić kontakty zagraniczne (NAWA to świetny pomysł, ale wyjazd na kwerendę czy krótki staż za granicą to powinien być standard finansowany z dotacji podstawowej, a nie w trybie konkursowym), zapewnić środki na rzeczywisty rozwój zawodowy (dodatkowe studia za granicą, kursy, szkolenia itd) i po prostu zadbać o wymianę pokoleń. Tymczasem my skupiamy się na ustroju i procedurach, konserwując strukturę osobową uczelni i rezygnując nawet z najprostszego środka wymiany kadr jaką jest emerytura i rotacja adiunktów. Skutek będzie taki, że przy nowej i eleganckiej strukturze uczelni lada moment okaże się, że mamy nieusuwalnych, niemal dożywotnich pracowników, a absolwenci szkół doktorskich nie będą mieli gdzie pracować, bo na wolny etat trzeba będzie  czekać, aż ktoś umrze, albo znudzony pracą pójdzie na emeryturę.