Redakcja w drzewo bobkowe przemieniła się

Mamy nowy wykaz czasopism. Wpisowi o jego poprzedniej zmianie patronował Pikachu. Obecnemu – Daphinis. Tak, ta, która w bobkowe drzewo przemieniła się. Bo lektura wykazu sprawia, że człowiek na serio myśli o transmogryfikacji. Niektóre redakcje pobłogosławione nadmiarem punktów pewnie też. Dla starającej się o jakość redakcji nieoczekiwana „dosypka” punktów kosztem innych, równie starających się redakcji, może być równie miła, co nachalne zainteresowanie Apollina.

Podobnie jak poprzednia iteracja wykazu tak i ta jest robiona z wykorzystaniem przewidzianych rozporządzeniem wyjątków. Wiem, że marudzę, ale zamiast robić z wyjątków regułę może lepiej byłoby zmienić rozporządzenie? Za obecną wersją mało kto by płakał.

Intencje zmian były dość jasne: zmniejszenie różnicy między punktacją czasopism krajowych i zagranicznych. W HST takie spłaszczenie może mieć sens ze względu na specyfikę tych dyscyplin. Wskaźniki bibliometryczne nie zawsze powiedzą wszystko o czasopiśmie, a do pytania o to, w jakich językach należy uprawiać naukę nie będę wracał. W skrócie: popieram helsińską inicjatywę na rzecz wielojęzyczności w komunikacji naukowej.

Problem w tym, że wprowadzone zmiany mają niezamierzony skutek uboczny, a właściwie trzy takie skutki. Pierwszy z nich dotyczy publikowania za granicą. Polskim czasopismom przerachowano punkty tak, że bardziej opłaca się publikować w lokalnym czasopiśmie krajowym niż niezłym zagranicznym. W ten sposób szanse, żeby ktokolwiek poza ideowcami był zainteresowany prezentacją polskiego punktu widzenia za granicą spadają do zera. Tymczasem HST spełnia także rolę łącznika pozwalającego uczonym z innych kręgów kulturowych zobaczyć, że jesteśmy czymś więcej niż kolejną Krainą Psiogłowców czy innym Tiuturlistanem na światowej mapie kultury.

Drugi skutek uboczny jest taki, że w wielu dyscyplinach, także i mojej, SEDN nie jest potrzebny. Wystarczy spojrzeć na wykaz czasopism, żeby zobaczyć liderów ewaluacji. Co więcej, większość z nich może uzyskać kategorię A nie wychodząc z domu. Największym wysiłkiem będzie przeniesienie manuskryptu (albo przesłanie maila) z pokoju na pierwszym piętrze do redakcji na parterze tego samego budynku. Czyli dostajemy mocną zachętę do publikowania w czasopismach wydziałowych i mocny antybodziec do wychodzenia na zewnątrz. A to chyba nie o to chodziło w reformie i na pewno nie tego oczekujemy od IDUBów. Prawodawca dostanie jednak dokładnie to, co zasiał.

Trzeci skutek uboczny jest znacznie bardziej poważny: wszystkie te ewaluacyjne atrakcje są mocno deprymujące. Zaczęliśmy praktycznie od zrównania z trawą większości polskich redakcji i mocnej zachęcie do wchodzenia na SCOPUS/WoS. W HST średnio dobry pomysł, ale OK, wszyscy dostali równe szanse. Sporo polskich czasopism HST nawet na listy weszło, więc coś się zaczęło dziać. Potem pojawiły się modyfikacje: w wykazie znalazły się czasopisma, które nie spełniały kryteriów w chwili wpisu, potem sierotka zaczęła losować punkty. W rezultacie redakcja nie wie, co ma zrobić, żeby dostać „fajne” punkty zwłaszcza, jeżeli konkurencyjny wydawca dostał ich prawie dwa razy więcej a my nie wiemy za co. Starasz się, wchodzisz do kolejnych wykazów, poprawiasz jakość, a tu figa.

Oczywiście można także wykaz czasopism potraktować inaczej: jako płynący z ministerstwa sygnał, czy masz szanse na przetrwanie. Jednostki mające kontrolę nad czasopismami za 70 i więcej punktów taką szansę mają (patrz skutek uboczny 2). Jak dostałeś 40 pkt, to znaczy że twój ośrodek jest do zaorania. Oczywiście, jeśli chciałeś zrobić to, co wszyscy i w numerze grudniowym puścić 3N tekstów za grube punkty grzebiąc szanse swojego czasopisma na wyjście z grajdołka i wejście do jakiegoś choć trochę szanującego się wykazu.

Ironizuję oczywiście i nie podejrzewam ministerstwa o niecne intencje. Raczej o próbę utrzymania w jakim-takim stanie maszyny, która musi się rozsypać. Nie możemy jednak jej zatrzymać, bo koszty byłyby zbyt duże. Tylko, że od wyniku ewaluacji zależy zbyt wiele – prawa akademickie, finanse, autonomia dydaktyczna, parę innych spraw. Więc jest to coś więcej niż planowanie bitew na papierze albo zrobienie kolejnego rankingu, z którego wynika, że piękni i bogaci są piękni i bogaci.

Dla was to jest igraszka nam chodzi o życie.